Электр желілерінің тозуы 80% - бұл электрмен жабдықтауды болжау мүмкін емес ететін қауіп. Бүкіл Батыс Қазақстан облысын қараңғылық басып кетуі мүмкін. Апатты болдырмауға болады, бірақ дереу әрекет ету және мемлекет тарапынан толық қолдау.

Халықты электр және жылу энергиясымен тұрақты қамтамасыз ету – маңызды міндеттердің бірі. Дегенмен, бар проблемаларды ескере отырып, саланың қандай да бір прогрессивті дамуы туралы айту қиын. Батыс Қазақстан облысындағыдай қауіпті аймақтар болса, қазірден бастап әрекет ету керек. Әзірге энергетика саласы стратегиялық және өмірлік маңызды салалардың бірі болғанымен, басқа салалардың көлеңкесінде қалып отыр.

Президент пен Үкімет еліміздің өзекті өзекті мәселелерін шешуі тиіс энергетика саласын жаңғырту туралы айтып жатыр. Бірақ ескірген желілер мен электр желілерін жаңартпасаңыз, олар көп ұзамай істен шығады. Электр желісін осылай кәдеге жарату кезінде энергия тапшылығы қаупі артуы мүмкін. Тозудың жоғары пайызы жиі сапарларға әкеледі. Апаттардан басқа, жабдықтың ескіруі тасымалдау кезінде электр энергиясының ысыраптарының айтарлықтай өсуіне әкеледі, бұл сайып келгенде, тарифтерге әсер етуі мүмкін. Нашарлау сенімділікке, апаттар ауқымына және өмірге әсер етеді. 

Республиканың энергетикалық картасындағы Батыс Қазақстан облысының таңдай қақтырмайтын орны. Электр беру желілерінің ұзындығы бойынша БҚО Қазақстан бойынша үшінші орында. Семей облысын есепке алғанда Шығыс Қазақстан облысы көш бастап тұр. Екінші орында Қарағанды ​​облысы Жезқазған облысымен бірге. Бірақ энергияның пайдалы бөлінуі бойынша аудан «артта қалып» тұр. Инвестициялық бағдарлама бойынша қорғалатын қаражатта айтарлықтай айырмашылық бар. Мысалы, БҚО-ға жылына 331 миллион теңге бөлінсе, көрші Маңғыстау облысына 3 миллиардқа жуық қаржы бөлінсе, Маңғыстау желілерінің ұзындығы әлдеқайда қысқа екенін ескерсек, айырмашылық 10 есеге жетеді.

Сонымен қатар, Батыс Қазақстан АЭК 20 жыл бойы коммуналдық меншікте болды және ең соңғы аймақтық компания сенімгерлік басқаруға берілді. Жергілікті биліктің электр энергиясының тарифін әдейі төмен ұстауы жағдайды ушықтырды. Сайып келгенде, бұл желілердің күйіне әсер етті. Соның салдарынан желілер мен электр жабдықтарының 80 пайызының тозығы жеткен. Көбінесе істен шыққан трансформаторлар өзіміздің шеберханада жөнделеді, бұл жұмысты тағы бірнеше жылға ұзартады. Қосалқы станциялардың болжамды қызмет ету мерзімі 25 жыл болса, іс жүзінде олар 40-45 жыл пайдаланылады. Осының бәрі және басқа да себептер қазіргі таңда аянышты жағдайға әкелді.

Өңір халқы кез келген уақытта қала беруі мүмкін және жиі электр қуатынсыз қалуы мүмкін. Өңірдің жарықсыз өмір сүруі үшін қолайсыз ауа райы – қатты жел, дауыл. Осы жылдың тамыз айында мыңдаған адам жарықсыз қалған ірі апат ауқымды сценарийдің бір бөлігін ғана көрсетті. Алдағы уақытта мұндай жағдайлар энергетикалық кешен мәселесі шешілмейінше қайталанатын болады.

Осының бәріне қарамастан, «Батыс Қазақстан электр желілерін тарату кәсіпорны» туындаған төтенше жағдайларға дереу әрекет етеді. 2019 жылы ЗапҚазРЭК 252,9 миллион теңгеге 3139 шақырым желіге, 16 қосалқы станцияға және 315 трансформаторлық станцияға күрделі жөндеу жұмыстарын жүргізді. Инвестициялық бағдарлама аясында жыл соңына дейін облыстың және қаланың бірнеше ауданындағы сегіз учаскелік жоғары вольтты желілерді жаңғырту жұмыстары аяқталып, инвестициялық бағдарламаның құны 331 млн.

Арнайы мемлекеттің жоқтығы саланың дамуын тежеп отыр. бағдарламалар. Мәселен, «Нұрлы жол» мемлекеттік бағдарламасына электр желілері компаниялары кірмейді, сондықтан электр желілерін жөндеуге және қайта жаңғыртуға бір тиын да бөлінбейді. Қазір барлығы жасыл экономика мен саланы цифрландыру, цифрлық экономиканы енгізу қажеттігін айтуда. Бұл ретте энергетикалық жүйені ретке келтіріп, содан кейін ғана жаңғыртудың неліктен маңызды екенін түсіне алмаймыз. Әйтпесе, жақын арада жақсартатын ештеңе болмайды. Кеңестік кезеңнен қалған мұра жіті назар аударуды және бар желілерді толығымен ауыстыруды талап етеді. Қуатты Апокалипсисті күтпестен. Үнемі жарықтың өшуі мен электр қуатының үзілуі қоғамда шиеленіс пен наразылық тудыратынын ұмытпаңыз. Ал жергілікті компаниялар ғана емес, жалпы атқарушы органдар да.

Мамандардың айтуынша, ұзындығы 20 мың шақырымнан асатын желілерді толық жаңғырту үшін алдағы бес жылда 80 миллиард теңге қажет. Бұл тозығы жеткен желілерді жаңарту үшін ең қарапайым сома.

Мәселен, «Батыс Қазақстан АЭК» «Нұрлы жол» бағдарламасына электр желілерін қайта құруды енгізуді ұсынып, АЭК-ке 80 млрд теңге несие беруді сұрап отыр, нәтижесінде 5 жылда тозу деңгейі 20%-ға дейін төмендейді. Бұл жаңартылған желілердің барлығы БҚО тұрғындары үшін қалады.

Сондай-ақ ЗКРЕК саладағы қызметкерлердің жалақысын орташа деңгейге дейін көтеру механизмін қарастыруды сұрайды, бұл шамамен 116 мың теңге болса, қазір АЭК-те орташа жалақы 80 мың теңгені құрайды. Ал орташа жасы 28 жасты құрайтын арнайы техниканы кезең-кезеңімен жаңарту қажет. 

Электр қосалқы станцияларының негізгі және қосалқы жабдықтарының ескіру мәселесі БҚО-да ғана емес, өте өткір. Электр желілерінің тозуының жоғары деңгейі апаттардың көбеюі және жаңа абоненттерді қосу мүмкін еместігі болып табылады. Бұл ерте ме, кеш пе, тұтынушылардың қалтасына және мемлекет бюджетіне тиетін залал, бұл жағдайды кеш болмай түзеуге қабілетті.

Материалға сілтеме: https://eenergy.media/2019/11/14/iznoshennost-elektricheskih-setej-skrytaya-ugroza/